اکثر ما تا به حال از فواید فعالیت ورزشی در تمام زمینه ها، مطالبی را شنیده یا خوانده ایم. به طور کلی انجام یک جلسه فعالیت ورزشی، تقریبا تمام قسمت های بدن، از جمله سیستم قلبی-عروقی، سیستم تنفسی، دستگاه گوازش، دستگاه عصبی، دستگاه ایمنی و از همه مشخص تر، دستگاه عضلانی بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.در اصل فیزیولوژیست به کسی گفته می شود که به افراد ناتوان یا کم توان برای انجام دادن حرکات ورزشی و تمرینی در راستای بهبود بدن خود کمک کرد. همه ی ما کمابیش میدانیم که ورزش کردن یک کار مفید و سالم است و اکثرا فکر می کنیم که همه باید از هر فرصتی برای ورزش کردن استفاده کنند! اما این امر تا چه حد درست است؟! بیایید با یک مثال شروع کنیم:
"احمد آقا فردی 50 ساله است که به تازگی بازنشست شده است و شغل کارمندی پشت میز نشینی داشته است. در 10 سال گذشته تقریبا هیچ برنامه منظم ورزشی نداشته و تصمیم دارد دوران بازنشستگی فعالی داشته باشد. بنابراین در گام اول یک برنامه کوهپیمایی برای خود میچیند."
آیا تصمیم احمد اقا برای شروع یک زندگی فعال به این نحو، تصمیم درستی است؟؟؟ پاسخ به این سوال مستلزم این امر است که ما بدانیم آیا ورزش کردن ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد و اگر پاسخ مثبت است این خطرات شامل چه عواملی است؟
فعالیت ورزشی یک تنش و بار اضافی بر سیستم بدنی انسان است که مانند چاقوی دولبه عمل می کند. به طوری که هم بدن برای داشتن سلامت عمومی و کارایی مناسب به آن نیاز دارد، هم اگر این تنش بیش از حد قابل تحمل برای فرد باشد آسیب هایی به دنبال خواهد داشت که گاه جان فرد را تهدید می کند! از طرفی بهره بردن از فواید آن نیز مستلزم آن است که برنامه فعالیت ورزشی شدتی برابر آستانه تحمل (سلامت) فرد داشته باشد. اما این شدت را چگونه باید تشخیص داد؟؟؟؟ در ادامه به این سوال پاسخ می دهیم.
تناسب اندام
از طرفی برخی از ارگان های حیاتی مثل قلب، ممکن است دچار بیماریهایی باشد که هنوز نمود پیدا نکرده و علائمی ندارد. مانند گرفتگی برخی شریانهای قلبی که در این صورت یک فعالیت شدید مانند کوهنوردی سریع برابر است با ازدست رفتن جان فرد!
همچنین ممکن است برخی از ما در شرایطی قرار بگیریم که دقیقا مرز بین سلامت کامل و انواع بیماری ها در آن یک برنامه منظم و متناسب فعالیت ورزشی است! مانند افراد مبتلا به بیماری دیابت نوع 1 و 2! بله، ورزش در این افراد در حکم دارو و بلکه مهمتر از آن است. یا بیماران مبتلا به پوکی استخوان، سندروم تخمدان پلیکیستیک، سندروم متابولیک و .... . همه این افراد برای حفظ یک زندگی طبیعی به فعالیت ورزشی منظم نیاز دارند و هم زمان ورزش کردن خودسرانه و بدون آگاهی از چگونگی تعیین شدت آن، خطراتی برای آنان به دنبال خواهد داشت. همچنین در مورد گروهی از افراد سالم نیز یک حرکت نادرست بدنی یا ورزشی می تواند کل زندگی آنان را مختل کند. همه ما حداقل یک نفر را می شناسیم که در اثر بلند کردن یک جسم، یک چرخش نادرست تنه، یک دوره کلاس ورزش مانند بدنسازی یا ایروبیک و مانند این ها، دچار آسیب کمر شده است که تا آخر عمر زندگی فرد را مختل می کند. آسیب کمری تنها نمونه ای از هزاران آسیب دستگاه اسکلتی است.
با این اوصاف دوباره می رسیم به این سوال که چگونه باید نوع و شدت مناسب فعالیت ورزشی را تعیین کنیم که هم از فواید ورزش کردن بهره مند شویم و هم از خطرات احتمالی آن در امان باشیم؟ چگونه باید بفهمیم که آیا درست ورزش می کنیم؟ تا چه حد باید به مراکز ورزشی برای گرفتن یک برنامه تمرینی، به ویژه برای بانوان که معمولا بدن ضعیف تری دارند، اعتماد کنیم؟ آیا اگر پزشک از ما خواست ورزش کنیم، پیاده روی به عنوان اولین گزینه عموم!، بهترین گزینه است؟؟ آیا ما اساسا دانش کافی برای انتخاب یک ورزش مناسب برای خود را داریم؟
در سراسر جهان پاسخ همه این سوالات تنها در دست یک نفر است: "فیزیولوژیست ورزش" البته با تجربه و قابل اطمینان! فیزیولوژی ورزش یکی از شاخه های علم ورزش است که با پاسخ ارگان های بدن به انواع فعالیت های ورزشی در افراد سالم وبیمار سروکار دارد. در کشور ما نیز افراد متخصص در این زمینه اندک اندک وارد حیطه کاری خود شده و پاسخ گوی سوالاتی از این دست هستند. با این حال، به دلیل سیستم آموزشی نادرستی دانشگاهی، تاکید میکنم هرگز به هر فرد دارای مدرک دانشگاهی اعتماد نکنید و مطمئن شود که فرد تجربه کافی در این زمینه داشته و دانش کاربردی لازم دارد.
هدف از فیزیولوژی ورزشی
هدف از فیزیولوژی ورزشی این است که جدا از امر آموزش در دانشگاه ها و موسسه ها با کمک این تمرین ها به درمان و پیشگیری تعدادی از بیماری ها با فعالیت های بدنی کمک کنند. یکی از هدف های این آموزش ها تربیت دانش پژوهان نخبه در این زمینه می باشد. دانش پژوهان این رشته دارای توانایی های عمومی و تخصصی در حوزه آموزشی خود می باشند.
آنلاین سلامت