یک اختلال اکتسابی است که در ان ملانوسیتها یا همان سلولهای رنگدانه ساز پوست تخریب میشوند و باعث ایجاد ضایعاتی  با شکل نامنظم  وفاقد رنگ  در سطح پوست میشوند.

چه کسانی به ویتیلیگو دچار میشوند؟

ویتیلیگو 0.5-1 % مردم را گرفتار میکند و در تمامی نژادها دیده میشود . در نیمی از این افراد ضایعات از 20 سالگی آغاز میشوند در ن دگر ویتیلیگو در اعضای خانواده وجود دارد. مردان و زنان به یک نسبت دچار میشوند. اگرچه اکثر مبتلایان به ویتیلیگو از سلامت عمومی مناسبی برخوردارند برخی از انها  ریسک بیشتری برای ابتلا به بیماری های خود ایمن چون دیابت –تیروئید- آنمی پرنشیوز ناشی از کمبود ویتامین  B12 آلوپسی آره آتا بیماری ادیسون یا درگیری غده فوق کلیه

تظاهرات بالینی ویتیلیگو چیست؟

این بیماری میتواند هر نقطه از بدن را گرفتار سازد نواحی شایع شامل:صورت-گردن-پلکها-کنار بینی- چین های بدن : چین آرنج و کشاله ران- نیپل یا نوک سینه- لبها – و اندام تناسلی همچنین ویتیلیگو ممکن است در نواحی اسیب رخ دهد مثل : بریدگی ها –خراش ها-سوختگی های حرارتی-و آفتاب سوختگی ویتیلیگو یکی از اختلالاتی است که باعث بروز پدیده کوبنر می شود.  ویتیلیگو با شروع جدید گاه بدنبال استرس های عاطفی رخ می دهند. ویتیلیگو ممکن است به صورت Halo Naevi  پدیدار شود که خالهای پیگمانته با حاشیه دپیگمانته یا بیرنگ هستند . که با گذشت زمان ناپدید میشوند .ممکن است موهای سر به صورت زودرس به رنگ خاکستری سفید در آیند. همچنین ابروها پلک و بدن  درگیر میشوند.

موی سفید لکوتریکیا یا پولیوزیس نامیده میشود .حتی پرده شبکیه در چشم نیز ممکن است در گیر شود . اما رنگ عنبیه تغییر نمیکند . ممکن است به شکل ضایعه منفرد یا متعدد در سطح پوست ظاهر شود.

ضایعات عرض هفته ها تا ماهها بزرگتر میشوند حاشیه ضایعه اغلب همرنگ پوست و گاهی پررنگ تر و گاه کمرنگ تر از پوست سالم است .

تری کرومی اصطلاحی برای توصیف سه رنگی در پوست  ناحیه درگیر است که نادر است: سفید-قهوه ای روشن –قهوه ای تیره و پوست نرمال.

اغلب ضایعات ویتیلیگو حاشیه قرمز رنگی دارندگسترش بیماری عرض چندین ماه سرعت گرفته سپس ثابت میشود ابتدا بیماری از فولیکولهای مو و بصورت یک نقطه قهوه ای در پچ بدون رنگ پدیدار میشود د ر اینده ضایعات ویتیلیگو تمایل به گسترش دارند سیکل هایی از دپیگمانتاسیون و پیشرفت سپس توقف پیشرفت بیماری رخ میدهند شدت ویتیلیگو در افراد مختلف متفاوت است افراد سفید پوست در طول تابستان دچار ضایعات میشوند و نواحی آفتاب سوخته یا در معرض نور خورشید نسبت به نواحی مبتلا ایجاد کنترل است میکنند افراد سیاه پوست در هر زمانی ممکن است ضایعات را نشان دهند گاه رنگدانه ها در کل سطح پوست از بین میروند سیر پیشرفت و شدت از دست رفتن رنگدانه ها در طول زمان قابل پیش بینی نیست.

تشخیص ویتیلیگو

طبقه بندی ویتیلیگو براساس ژنتیک –کلینیک ضایعه اپیدمیولوژی و ویژگیهای مولکولی ان

انجمن وتیتیلیگوی اروپا  در سال2007  ان را به 4 گروه عمده طبقه بندی کرد:

ویتیلیگو غیر قطعه ای  None segmental:شامل  موضعی- مخاطی  

آکروفاشیال - ژنرالیزه و درگیری کامل

:segmental یا قطعه ای شامل موضعی- مخاطی - انواع یک قطعه ای دو یا چندقطعه ای

نوع میکس: ترکیبی از Segmental و non segmental

نوع طبقه بندی نشده:  یا unclassified

در آغاز بیماری در شروع به شکل موضعی –مولتی فوکال غیر قرینه- غیر قطعه ای – و انواع مخاطی

نوع غیرقطعه ای تمایل دارد دو طرفه و قرینه باشد در صورتی که  بیماری گسترش یابد از نوع غیر پایدار شناخته میشود.

زمانی ویتیلیگو پایدار شناخته میشود که که در مدت 1-2 سال پیشرفت نداشته باشد و پسرفت کند.

ویتیلیگو سگمنتال در 90%مواقع به شکل پچ سفید منفرد تظاهر پیدا میکند و در تعداد اندکی دو یا سه ناحیه یا قطعه در گیر میشود . هر قطعه یک سمت از بدن را شامل می شود این نوع در بیماران جوان  در سال اول دیده میشود  و اغلب پایدار میماند و موزاییسم پوستی مثالی از آن است.

قطعات درگیر اغلب به شکل خطوط بلاشکو  :Blascho line ( مسیر مهاجرت سلولهای پوستی دوران جنینی) ولی اغلب توزیع درماتومی دارند یعنی در مسیر ناحیه معینی از اعصاب ظاهر میشوند گاه توزیع فیلوئید یا همانند برگ یا توزیع checkboar ممکن است ضایعات ویتیلیگو لبه های نامنظم یا صاف داشته باشند. لوکوتریکیا یا سفید شدن موها ممکن است رخ دهد نوع میکس ویتیلیگو نادر است.

شدت ویتیلیگو چگونه ارزیابی میشود؟

در اغلب موارد ارزیابی شدت بیماری انجام نمیشود . به هر حال ممکن است از ضایعات عکس هایی تهیه شود تا شدت بیماری ارزیابی شود .

دو سیستم نمره دهی برای ارزیابی شدت بیماری وجود دارد:

Vitiligo Area scoring Index ( VASI)

Vitiligo European Task Force (VETF)

VASI براساس سیستم نمره دهی پسوریازیس بنام  PASI  - طبقه بندی شده     

این طبقه بندی وسعت و درجه دپیگمانتاسیون را در 6 ناحیه ارزیابی میکند : دستها-انتهای اندام فوقانی – تنه-اندام تحتانی – پاها و گردن

VETF  : بر اساس سیستم نمره دهی اسکوراد      SCORADبرای درماتیت اتوپیک طبقهبندی شده است .

این سیستم وسعت و پیشرفت و مرحله بیماری را در 5 ناحیه ارزیابی میکند :

سر- گردن – تنه – بازوها و پاها و از مرحله صفر : یا پیگمانتاسیون نرمال تا مرحله 4 یا سفیدی کامل موها

توزیع بر اساس نمره دهی زیر است:

   0:یا بیماری پایدار

بیماری پسرونده یا -1

بیماری در حال پیشرفت +1

این سیستم با ارزیابی کلینیکال براساس سن- جنس – وقوع دپیگمانتاسیون ها – و کیفیت زندگی و تایپ پوستی براساس سیستم فیتزپاتریک انجام میشود

علل ویتیلیگو چیست؟

ویتیلیگو به علت از دست دادن یا فقدان ملانوسیتها رخ میدهد ملانوسیتها سلولهای تولید کننده رنگدانه پوست هستند پیگمانهایی که رنگ پوست-چشم و موی فرد را تعیین میکنند.درصورتی که ملانوسیتها نتوانند ملانین تولید کنند یا تعداد انها کاهش یابد رنگ پوست به طور پیشرونده روشن میشود.

علت دقیق ویتیلیگو ناشناخته است ممکن است علت بیماری های خود ایمن سیستمیک باشد یکی از مواردی است که باعث ویتیلیگو سگمنتال میشود. اغلب زمینه ژنتیک وجود دارد.

سه تئوری برای ایجاد ویتیلیگو نام برده شده است:

به علت اختلال در عصب دهی به سلولهای پیگمان ساز

واکنش خود ایمنی نسبت به سلولهای ملانین ساز (یعنی بدن ممکن است علیه بافت خود وارد عمل شده و به عنوان بافت خارجی با ان برخورد کند)

تئوری اتوتوکسیک: سلولهای پیگمانته خودشان را تخریب میکنند

ارزیابی های رایج شامل: ارزیابی سیتوکاین ها (یا پروتئین های پیغام بر) در پوست ناحیه آسیب دیده و ساختارهای پروتئین درون ملانوسیتی حساس نسبت به فرایندهای تخریبی.

نقش فولیکولهای مو در رپیگمانتاسیون یا بازگشت رنگدانه های پوستی نیز ارزیابی شد ملانوسیت های غیر فعال و سلولهای بنیادی ملانین ساز در غلاف خارجی فولیکولهای مو یافت شدند و با درمان میتوان انها را فعال نمود و باعث بلوغ و مهاجرت انها به سطح پوست شد.

ویتیلیگو چگونه تشخیص داده می شود:

تشخیص ویتیلیگو بالینی است و هیچ تست تشخیصی نیاز نمیباشد ضایعات سفید در معاینه با لامپ وود راحتتر دیده میشوند بندرت بیوپسی پوستی اندیکاسیون دارد خصوصا در شروع بیماری یا در نوع التهابی ویتیلیگو که ممکن است ارتشاح لنفوسیتی دیده شود .

آزمایش خون برای ارزیابی بیماری های اتوایمون دیگر همانند تست های تیروئیدی ممکن است نیاز باشد همانند تست های تیروئیدی سطح ویتامین ب 12 و تست غربالگری اتو آنتی بادی.

عکس های کلینیکال جهت ارزیابی وسعت ویتیلیگو حین درمان جهت ارزیابی نیاز است. و هر جلسه جهت فالو آپ عکس گرفته شود. وسعت ویتیلیگوممکن است توسط سیستم نمره دهی براساس سطح بدن در نواحی دپیگمانته ارزیابی شود .

نکات مهم که بایستی توسط فرد مبتلا به ویتیلیگو مد نظر قرار داده شود:

جلوگیری از آسیب به پوست:

افراد مبتلا به ویتیلیگو بایستی مراقب باشند تا دچار اسیب پوستی نشوند زیرا در ناحیه اسیب پوستی ممکن است ضایعه جدیدی پدیدار شود . آسیب ممکن است یک بریدگی- خراش یا سایش مداوم سطح از پوست باشد دپیگمانتاسیون جدید در ابتدا به صورت یک خط ظاهر میشود.

محافظت در برابر آفتاب:

ناحیه درگیر بایستی به خوبی در برابر آفتاب محافظت شود زیرا باعث سوختگی در مواجهه با اشعه ماورابنفش میشود و برونزه نمی شود.

همچنین پوست سالم نیز بایستی در مقابل آفتاب محافظت شود زیرا بدنبال افتاب سوختگی ویتیلیگو گسترش میابد و باعث ایجاد کنتراست بین پوست نرمال و ناحیه ویتیلیگو میشود.

از عینک آفتابی و لباس مناسب در مواجهه با آفتاب استفاده کنید در زمان حد اکثر شدت تابش افتاب از خروج از منزل خودداری نمایید خصوصا در فصول گرم سال.

یک کرم ضد آفتاب با فاکتور محافظتی 50 استفاده نموده و هر دو ساعت آنرا تمدید نمائید.

درمان های موجود برای ویتیلیگو:

درمان ویتیلیگو همچنان رضایت بخش نیست بهترین نتیجه زمانی حاصل میشود که مدت زیادی از شروع بیماری نگذشته باشد و در ناحیه صورت و تنه باشد.

رپیگمانتاسیون زمانی اغاز میشود که سلولهای مادر ملانوسیتی موجود در فولیکول مو مجددا فعال شده و به پوست مهاجرت کنند.

درمان های موضعی:

درمان سه گانه موضعی توصیه شده است. و در صورتی که مرتب برای مدت چندین هفته بر روی ضایعات جدید که هنوز التهاب دارند استفاده شوند استفاده شوند موثر خواهند بود.

کورتیکواستروییدهای موضعی می تواند بر روی ضایعات ویتیلیگو در ناحیه تنه و اندامها تا سه ماه مورد استفاده قرار گیرند از مصرف استروئیدهای قوی در نواحی نازک پوست شامل پلک گردن چین آرنج و کشاله ران خودداری شود.

مهار کننده های کلسینورین: 

پماد تاکرولیموس وپیمکرولیموس در برخی از نواحی همانند پلک گردن صورت چین آرنج و کشاله ران کاربرد دارد .

فوتوتراپی درمانی با استفاده از اشعه ماورای بنفش است که در برخی از شرایط کاربرد دارد که استفاده از آن به تیپ پوستی بیمار ناحیه درگیر و شدت ویتیلیگو و وجود دستگاه در مرکز بستگی دارد درمان بایستی دو بار در هفته به صورت سه دوره سه تا چهار ماهه انجام شود در صورتی که پیگمانهای پوست برگردند درمان تا رپیگمانتاسیون کامل برای یک تا دو سال ادامه یابد اغلب درمان وضعی نیز ادامه یابد. دوره های درمان عمدتا کوتاه هستند هدف این است که به دنبال درمان یک رنگ صورتی مختصر در پوست ناحیه مبتلا دیده شود  اما نکته مهم اینجاست که از سوختگی پوست(قرمزی تاول لایه برداری و خارش پوست)جلوگیری شود زیرا باعث بدتر شدن ویتیلیگو می شود.

برای کل بدن و فوتوتراپی کل بدن یا دست و پا با  UVB BROAD BAND

فوتوتراپی با UVB (نانومتر 311)  NARROWBAND UVB

فتوتراپی با  UVB هدفمند برای ضایعات کوچک ویتیلیگو

 UVB لیزر اگزایمر 308 برای ضایعات کوچک

فوتوکموتراپی  یا PUVA:

ابتدا پسورالن را  میل کرده یا   به صورت موضعی استفاده نموده و سپس تحت نوردرمانی قرار میگیرد مصرف دارو چند دقیقه قبل از نور درمانی باشد. به صورت دو بار در هفته تا مدت دو سال است.

در افراد و پوستهای نازک و در کودکان مناسب نیست در برخی از کشورها پس از استفاده از پسورالن توصیه به قرارگیری در معرض نور آفتاب می شود ولی چون قابل کنترل نیست باعث آفتاب سوختگی شدید می شود  این روش با دو مکانیسم عمل می کند .

مهار سیستم ایمنی:جلوگیری از تخریب ملانوسیتها

تحریک سایتوکاینها و فاکتورهای رشد

روش های گایدار در ویتیلیگو پایدار:

در برخی از مراکز ویتیلیگو سگمنتال و پایدار به روش جراحی برداشته می شود برای درمان ضایعات کوچک از بی حسی موضعی و در ضایعات بزرگ از بیهوشی عمومی استفاده می شود این عمل با تکنیکهای مختلف مثل تراشیدن درموابریژن و یا لیزرها انجام شده و پوست پیگمانته که از ناحیه دیگر برداشته شده به این ناحیه  مبتلا پیوند می شود در صورتی که از ملانوسیت کراتینوسیت کشت داده شده استفاده نشود پوست ناحیه دهنده که اپیدرم است بایستی از درم جدا شود قطعات اپیدرم به صورت سوسپانسیون سلولی درآمده و در نواحی زخم ویتیلیگو قرار داده می شود و پانسمان می شود در این متد نواحی وسیع نیز درمان می شود به هر حال درد و ریسک عفونت در درمان با وسعت بیش از 250 سانتیمتر مربع وجود دارد.

در گرافت به روش پانچ پوست به شکل پانچهای کوچک از نواحی سالم جدا شده و به پوست مبتلا پیوند داده می شود ولی نتایج به خوبی روش سلولی نیست  و امکان ایجاد اسکار در ناحیه دهنده وجود دارد.

گرافت از نوع تاولی نتایج زیبایی بهتری داشته و هیچ نوع اسکاری در ناحیه دهنده ایجاد نمی شود تاولها از طریق ساکشن یا کرایوتراپی ایجاد می شود این روش بسیار وقت گیر بوده و به سختی قابل کنترل است و برای ضایعات کوچک مناسب است .

برخی از محققان از ملانوسیتهای کشت داده شده خود فرد در محیط آزمایشگاه استفاده می کنند اما این روش گران و محدود به مراکز تحقیقاتی است .

نتایج درمانی مناسب در ویتیلیگو با ضایعات محدود و کوچک مناسب است.

عوارض جراحی:

درد،عفونت ، هایپرپیگمانتاسیون ،هایپوپیگمانتاسیون(به صورت یک حلقه اطراف ناحیه درمان)

علیرغم درمان در یک ناحیه ممکن است بیماری در ناحیه دیگر پدیدار شود.

درمان به شکل دپیگمانتاسیون:

اگر یک  فرد با پوست تیره نواحی گسترده ایی از بدنش دچار شود می تواند از این درمان بهره برد که با استفاده از یک ترکیب حاوی مونوبنزیل درمان انجام می شود این روش باعث از دست رفتن پیگمان پوست می شود  این روش اغلب دائم است ولی گاه عود دیده می شود .

استفاده از ترکیبات زیبایی :استفاده از ترکیبات آرایشی به دقت در ناحیه مبتلا با دقت  توسط یک فرد متخصص می تواند باعث می شود نتایج رضایت بخش باشد.

استفاده از کرمهای پوشاننده نیز مناسب است.

استفاده از اتوبرنز یا دی هیدروکسی استون نیز کمک کننده است ولی فقط در ناحیه مبتلا باید استفاده شود.

میکروپیگمانتاسیون یا تاتو در موارد ویتیلیگو پایدار مناسب است.

آنلاین سلامت