بستن لوله های رحمی / توبکتومی

بستن لوله های رحمی در خانوم ها یه عمل بسیار ساده و بدون خطر و ضرر می باشد. این عمل توسط متخصص زنان انجام می گیرد. گاهی اوقات این عمل به صورت سرپایی و با بی حسی موضعی یا به صورت بیهوشی کامل و یک شب بستری انجام می شود. یکی از راه های پیشگیری از بارداری بستن لوله های رحمی است که به آن توبکتومی نیز می گویند. هر یک از لوله‌های فالوپ (لوله رحم‌) از یکی از گوشه‌های رحم به سمت خارج کشیده شده و مسیر عبوری تخمک از تخمدان به طرف‌ رحم را تشکیل می‌دهد. این لوله‌ها نقش حیاتی را در باروری یک زن ایفا می‌کنند. هر کدام از لوله‌های رحم حدود 10 سانتیمتر طول داشته و انتهای خارجی آن به شکل شیپور است‌.

لوله های فالوپ

هر یک از لوله‌های فالوپ (لوله رحم‌) از یکی از گوشه‌های رحم به سمت خارج کشیده شده و مسیر عبوری تخمک از تخمدان به طرف‌ رحم را تشکیل می‌دهد. این لوله‌ها نقش حیاتی را در باروری یک زن ایفا می‌کنند. هر کدام از لوله‌های رحم حدود 10 سانتیمتر طول داشته و انتهای خارجی آن به شکل شیپور است‌.

لوله‌ رحم دارای یک ساختمان عضلانی خاصی است که بطور هماهنگ منقبض شده و قابلیت جابجا شدن را دارند. تخمک و اسپرم در نیمه خارجی لوله یعنی در ناحیه آمپول به یکدیگر می‌رسند. پدیده لقاح در این محل اتفاق افتاده و پس از آن تخمک بارور شده به حرکت خود به طرف رحم ادامه خواهد داد.

لوله از ساختمان پیچیده‌ای برخوردار بوده و برخلاف یک لوله معمولی ، جدار داخلی آن چینهایی دارد و از یکسری زوائد موئی‌شکل به نام مژک‌ پوشیده شده که با حرکت خود تخمک و جنین را در طول لوله به طرف رحم به جلو می‌راند. جدار داخلی لوله‌ علاوه بر اعمال فوق مایعی را ترشح می‌کند که تخمک و جنین در ضمن‌ عبور از لوله از آن تغذیه می‌کنند.

بستن لوله های رحمی - توبکتومی

بستن لوله های رحمی خانم ها یک عمل جراحی ساده و بی خطر است در این عمل لوله های رحمی فرد در طی عمل بیهوشی عمومی ( یا بی حسی موضعی ) بسته می شود . این عمل توسط متخصصین زنان یا جراح عمومی بصورت سرپایی ( و یا بستری با یک روز اقامت ) در بیمارستان انجام می شود .

با بسته شدن لوله های رحمی ( فاصله بین رحم و تخمدان ها ) از رسیدن اسپرم و تخمک به یکدیگر و تشکیل سلول تخم جلوگیری به عمل می آید .

میزان اثر توبکتومی:

میزان شکست این روش در سال اول بین 5/0 تا 7/0 درصد است . میزان اثر این روش تا 10 سال پس از عمل بیش از 98% گزارش شده است .

مزایا توبکتومی:

• دایمی بودن.

• میزان اثر بالا.

• به یادآوری و مراجعه مکرر نیاز ندارد.

• برای سلامتی فرد در دراز مدت عارضه ندارد .

• بر روابط جنسی تاثیر ندارد .

• کاهش ابتلا به سرطان تخمدان .

معایب توبکتومی:

• نیاز به عمل جراحی

• پرهزینه بودن و دشوار بودن عمل جراحی برگشت باروری

عوارض غیر شایع توبکتومی :

    1-احتمال تغییر میزان عادت ماهیانه

    2-افزایش احتمال حاملگی خارج از رحمی ( در صورت بروز بارداری )

    3-احتمال ایجاد کیست تخمدان

    4-TL مانند سایر اعمال جراحی می تواند خطر های بیهوشی را ( به میزان بسیار کم ) به همراه داشته باشد.

نکات مهم در مورد بستن لوله های رحمی (توبکتومی):

    - بایستی قبل از عمل TL ضمن مشاوره دقیق به زن و شوهر در مورد هزینه زیاد و دشوار بودن عمل برگشت باروری و احتمال ضعیف موفق بودن این عمل مشاوره دقیق انجام داد .

    -این روش برای زوجینی که خانواده خود را از نظر تعداد کامل کرده اند و از زندگی با ثباتی برخوردارند. مناسب است قبل از عمل باید رضایت فرد متقاضی و همسر وی کسب شود .

    -لازم است با توجه به فاکتورهای سن ، تعداد و سن فرزندان متقاضی ضمن انجام مشاوره به فرد در اتخاذ تصمیم مناسب کمک شود .

زمان انجام عمل TL :

1-در صورت اطمینان از باردار نبودن فرد بستن لوله های رحمی در هر زمانی از سیکل وی امکان پذیر است .( دوهفته اول عادت ماهیانه زمان مناسب تری است )

2-پس از زایمان طبیعی

3-هنگام سزارین (بستن لوله های رحمی به راحتی امکان پذیر است.)

 توجه :

 پس از سقط و نیز در فاصله زمانی 42-7 روز پس از زایمان ، زمان مناسبی برای انجام عمل لوله بستن نیست.

تذکر ها قبل از عمل توبکتومی:

• نخوردن مایعات و مواد غذایی حداقل 8 ساعت قبل از عمل

• مصرف نکردن دارو از24 ساعت قبل از عمل ( مگر به تجویز پزشک )

• حمام کردن شب قبل از عمل ، استفاده از لباس تمیز و راحت

• نداشتن لوازم زینتی و لاک ناخن

• داشتن همراه برای برگشت به منزل ( در صورت امکان )

تذکرهای بعد از عمل لوله بستن رحمی ( توبکتومی):

مراقبت های بعد از عمل :

• حمام کردن روزانه

• استفاده از مسکن ( در موارد احساس درد )

• تمیز و خشک نگهداشتن محل بخیه

• نداشتن نزدیکی حداقل تا یک هفته ( اگر درد پس از یک هفته ادامه یابد ، لازم است که تا زمان رفع درد از نزدیکی خودداری گردد .)

• خودداری از برداشتن اجسام و اشیای سنگین تا یک هفته .

هشدارها

• تب بالاتر از 38 درجه .

• درد و تورم محل بخیه و خروج چرک و خون از آن تا یک هفته .

• درد شکمی که بدتر شده یا از بین نرود.

• اسهال .

• از حال رفتن .

در صورت بروز هر کدام از موارد فوق ، فرد به مرکز بهداشتی درمانی مراجعه شود.

حاملگی در افرادی که لوله های خود را بسته اند :

حاملگی در این افراد بسیار کم بوده ولی در صورت تاخیر عادت ماهیانه ، تهوع ، حساس شدن پستانها ، درد و حساسیت زیر شکم و خونریزی از رحم باید بررسی انجام شود .

حاملگی بعد از TL ، محتمل وممکن خواهد بود . باید توجه داشت که چون نیمی از این موارد موبوط به حاملگی خارج از رحم می باشد ، در هر مورد شک به حاملگی باید خارج  رحمی بودن آن بررسی شود .

سن مناسب برای بستن لوله های رحمی :

این عمل برای خانمهایی که تعداد فرزندان آنها کامل می باشد وبالای 35 سال هستند، مناسب است . در مورد کسانیکه سن آنها زیر 30 سال می باشد، با در نظر گرفتن احتمال ازدواج مجدد و ... بهتر است مشاوره دقیق انجام شده و عمل بادر نظر گرقتن کلیه موارد و احتیاطات لازم انجام شود .

روش جراحی بستن لوله های رحمی ( توبکتومی)

 دو روش جراحی که امروزه بیشتر از آنها استفاده می شود عبارتند از: 1) مینی لاپاراتومی و 2)لاپاراسکویی

سایر روشهای جراحی برای بستن لوله های رحم شامل لاپاروتومی ، کولپوتومی ، کولدوسکوپی ، هیستروسکوپی و هیسترکتومی می باشد . هر کدام از این روشها دارای معایب و مزایایی می باشند .

بستن لوله رحمی مینی لاپاراتومی

شما می توانید با مشورت با پزشکتان بهترین روش را برای بستن لوله ها انتخاب نمایید.

در روش جراحی لاپاروسکوپی ، شکم را با گاز دی اکسید کربن پر می کنند بطوریکه حفره شکم به صورت یک بادکنک از رحم و لوله های رحم جدا می شود . سپس جراح با ایجاد یک برش کوچک در زیر ناف ، دستگاه لاپاروسکوپ را که شبیه یک تلسکوپ می باشد را از این سوراخ وارد بدن می کند .

یک برش کوچک دیگر ، درست در بالای خط رویش موهای عانه ایجاد می گردد تا از طریق آن دستگاهی که برای بریدن، دوختن یا سوزاندن لوله ها مورد استفاده قرار می گیرد وارد بدن شود . کل زمان جراحی حدود نیم ساعت طول خواهد کشید .

بعد ازجراحی توصیه می شود که دو تا سه روز استراحت مطلق صورت پذیرد و به مدت یک هفته نیز فعالیتهای سبک انجام شود . فعالیت جنسی را می توان وقتی که خانم احساس راحتی می نماید (معمولا بعد از یک هفته) دوباره از سر گرفت .

خانمهایی که جراحی آنها از طریق مهبل انجام می شود لازم است به مدت دو هفته چیزی را در داخل مهبل خود نکنند تا از بروز عفونت جلوگیری شود.

برگرداندن عقیم‌سازی

یکی از روشهای تنظیم خانواده در زنان عقیم‌سازی به روش بستن لوله‌هاست که امروزه به طریقه لاپاراسکوپی انجام می‌شود. هدف از عمل جراحی فوق ‌بستن لوله‌ها و جلوگیری از تماس اسپرم و تخمک با یکدیگر است‌.

چرا برخی از زنان متقاضی باز کردن لوله‌های رحمی خود هستند؟

عده زیادی از مردم از اینکه لوله‌های خود را بسته‌اند احساس‌ رضایت می‌کنند. برعکس عده‌ای از زنان پس از آن بسیار ناراحت بوده و حاضرند هر کاری را انجام دهند که مجدداً لوله‌های آنها باز شود. شایعترین علت آن هم مرگ یکی از فرزندان و یا ازدواج مجدد بیماران‌ است که آرزو می‌کنند از شوهر فعلی هم فرزندی داشته باشند.

چه اقدامی می‌شود انجام داد؟

در مواقعی که طول کافی از لوله حتی فقط در یک طرف باقی مانده‌باشد، امکان جراحی میکروسکوپی جهت اتصال لوله‌ها به هم وجود خواهد داشت‌. در حقیقت هرچه طول بیشتری از لوله سالم باشد احتمال ‌حاملگی بیشتر خواهد بود. بنابراین‌، بیمارانی که لوله رحمی آنها از راه‌لاپاراسکوپی و با استفاده از حلقه‌های مخصوص یا کلیپس بسته شده است از شانس عالی برای حاملگی پس از عمل جراحی میکروسکوپی برخوردار می‌باشند زیرا در این روش‌ها احتمال آسیب به لوله بسیار کم است‌.

پس از بررسی و مطالعه شرح عمل جراحی قبلی بیمار، بهتر است ‌قبل از عمل جراحی اصلی یک لاپاراسکوپی به منظور ارزیابی وضعیت‌ لوله‌های رحمی انجام شود. اگر لوله بیمار از وضعیت خوبی برخوردار باشد آنگاه می‌توان عمل جراحی میکروسکوپی را انجام داد و میزان‌ حاملگی در آن صورت بیش از 75% خواهد بود.

سوالات شایع در رابطه با توبکتومی

1. آیا زن با بستن لوله های رحمی میل جنسی اش را از دست می دهد ؟ آیا چاق می شود ؟

خیر، بعد از بستن لوله های رحمی نه تنها زن میل جنسی اش را از دست نمی دهد بلکه از آن لذت بیشتری هم می برد به دلیل اینکه دیگر نگرانی در مورد حاملگی مجدد ندارد. همچنین این جراحی بر وزن فرد اثر نگذاشته و افزایش وزن ایجاد نمی شود.

2. آیا بستن لوله های رحمی را فقط برای زنان خاص باید پیشنهاد کرد ؟

خیر، قانونی جهت انجام یا عدم انجام بستن لوله ها برای افراد خاصی وجود ندارد و همچنین نباید انتخاب این روش بر فرد تحمیل گردد بلکه باید هر زنی خودش تصمیم بگیرد که آیا لوله هایش را ببندد یا خیر.

3. آیا استفاده از بی هوشی عمومی نسبت به بی حسی موضعی ارجح است ؟

خیر،‌ بی حسی موضعی کم خطر تر از بیهوشی عمومی است و همچنین بعد از بی حسی موضعی زن احساس بهتری در مقایسه با بیهوشی عمومی دارد.

4. آیا زنی که لوله هایش را بسته است در مورد حاملگی مجدد باید نگران باشد یا خیر ؟

بطور کلی خیر، بستن لوله ها در زن یکی از روشهای خیلی مؤثر و تقریباً دائمی است. اگرچه 100 % مؤثر نیست لکن احتمال حاملگی بسیار پایین است. طبق تحقیقات احتمال بروز حاملگی بعد از بستن لوله ها 50 مورد از هر 1000 زن طی یکسال بعد از عمل می باشد و بعد از یکسال احتمال حاملگی ناخواسته بسیار ناچیز است.

5. حاملگی بعد از بستن لوله ها نادر است اما چرا در مواردی اتفاق می افتد ؟

اغلب اوقات به دلیل حامله بودن زن حین جراحی و یا برش اشتباهی محل دیگری به جای لوله های رحمی، رخ می دهد.

6. اگر زنی بعد از بستن لوله ها تصمیم به داشتن بچه دیگری بگیرد،‌ آیا حاملگی بر خواهد گشت ؟

بطور کلی خیر، بستن لوله ها دائمی است و در صورت تمایل به بارداری مجدد باید روش دیگری را انتخاب نمایند. جراحی جهت بازگشت باروری گران و سخت می باشد و به ندرت موفقیت آمیز است و در صورت حاملگی خطر بروز حاملگی خارج رحم وجود دارد و بطور کلی می توان گفت بستن لوله ها غیر قابل برگشت است.

7. آیا بستن لوله ها در زن نسبت به مرد (وازکتومی) ارجح است ؟

هر زن و شوهری باید هر دو روش را بررسی کنند و با شرایط خودشان بسنجند. هر دو روش خیلی مؤثر و بی خطر و دائمی اند و اگر هر دو روش برای هر دو فرد قابل قبول باشد، بهتر است وازکتومی انتخاب شود زیرا راحت تر و بی خطر تر و آسان تر و ارزانتر از بستن لوله ها در زن می باشد.

8. آیا بستن لوله های رحمی در زن دردناک است ؟

زنهایی که بی حسی موضعی دریافت می کنند به جز در موارد نادر احساس درد ندارند ولیکن آنها در طی عمل هوشیارند و متوجه حرکت رحم و لوله های رحمی توسط پزشک می شوند که می تواند برای زن استرس ایجاد کند. در صورت ایجاد وحشت و یا درد برای زن و در دسترس بودن متخصص بیهوشی و تجهیزات مناسب بیهوشی عمومی انتخاب گردد. بعد از جراحی احساس درد و ضعف برای چندین روز یا حتی هفته وجود دارد اما فرد به زودی توانایی خود را به دست خواهد آورد.

9. یک پزشک چگونه می تواند به مراجعه کننده جهت تصمیم گیری در مورد بستن لوله های رحمی کمک کند ؟

او می تواند یکسری اطلاعات در مورد کل روشهای پیشگیری بخصوصی در مورد بستن لوله های رحمی به مراجع ارائه دهد سپس به وی جهت تصمیم گیری در انتخاب این روشها کمک کند و در آخر نکاتی را که به مراجع ارائه شده جهت اطمینان از اینکه آیا مراجعه کننده متوجه شده است یا خیر، سوال نماید.

10. آیا روش بستن لوله های رحمی خطر حاملگی خارج رحمی را افزایش می دهد ؟

خیر، کاملاً بر عکس. از آنجاییکه بستن لوله های رحمی احتمال حاملگی را کاهش می دهد بنابراین خطر حاملگی خارج رحم نیز کاهش می یابد و تقریباً نادر است (حدود 6 نفر در هر 10.000 زن در سال). اگر چه در صورت شکست این روش و ایجاد حاملگی ناخواسته، خطر وجود دارد و در صورت بروز می تواند حاملگی خارج از رحم تهدید کننده حیات و زندگی فرد باشد. بنابراین پزشک باید مادر را از احتمال حاملگی خارج رحمی آگاه کند.

11. بستن لوله های رحمی در کجا می تواند انجام گیرد ؟

مینی لاپاراتومی می تواند در مراکز مامایی و جراحی که دارای تجهیزات موقت و ثابت باشد و جایی که تسهیلات زایمانی وجود دارد و در مراکز جراحی انجام گیرد. باید امکان انتقال زن به مراکز مجهزتر در صورت نیاز وجود داشته باشد. لاپاراسکوپی نیاز به مراکز مجهز جراحی و حضور متخصص بیهوشی دارد.

12. روش بستن لوله های رحمی از طریق دهانه رحم (ترانس سرویکال) چیست ؟

این روش شامل روشهای جدید دسترسی به لوله های رحمی از طریق دهانه رحم است،‌ بدین صورت که Essure یک حلقه فنر مانند می باشد که توسط هیستروسکوپ از میان واژن به داخل رحم و از آنجا به داخل هر لوله رحمی برده می شود و باعث انسداد مسیر عبور اسپرم از طریق لوله ها می گردد. این وسیله هزینه بالایی دارد و گذاشتن آن دشوار است.

 آنلاین سلامت